Czym jest terapia schematów?
Terapia schematów jest obecnie najbardziej obiecującą formą terapii, której skuteczność w leczeniu zaburzeń osobowości i innych problemów potwierdza wiele badań. W porównaniu do pozostałych nurtów jest stosunkowo młodą metodą psychoterapii. Terapia schematów nawiązuje w swoich założeniach do nurtów i koncepcji psychoterapii Gestalt, psychodynamicznej oraz terapii skoncentrowanej na doświadczeniu. Wywodzi się z nurtu psychoterapii poznawczo-behawioralnej.
Na czym opiera się terapia schematów?
Terapia schematów opiera się na założeniu, że każdy z nas posiada w swojej głowie pewnego rodzaju schematy, które decydują o interpretacji otaczającej nas rzeczywistości, wpływają na nasze reakcje na różne zdarzenia i zachowania. Schematy mogą mieć na nas zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ (mogą powodować zachowania i reakcje przynoszące nam cierpienie, a nawet utrudniać funkcjonowanie).
Schematy są to swego rodzaju utrwalone wzorce postępowania i reagowania. Składają się na nie emocje, wspomnienia, a także pewne sposoby myślenia – zarówno o nas samych, jak i innych. Większość schematów kształtuje się we wczesnym dzieciństwie oraz w okresie nastoletnim. Najczęściej powstają na skutek relacji z innymi – przede wszystkim rodzice (lub opiekunowie), rodzeństwo, pozostali członkowie rodziny oraz z rówieśnikami, którzy odegrali znaczącą rolę w naszym życiu. Jeśli nasze potrzeby z dzieciństwa zostały odpowiednio zaspokojone to jest duża szansa, że ukształtowały się schematy, które będą nam służyć w dorosłości. Jeśli jednak nasze potrzeby zostały zaspokojone w sposób niewłaściwy lub były niezaspokojone wcale (np. rodzice byli zdecydowanie nadopiekuńczy lub wcale nie poświęcali nam uwagi) istnieje duże prawdopodobieństwo, że powstałe w dorosłości schematy będą dla nas niekorzystne. Może to się np. objawiać tym, że podświadomie będziemy poszukiwać partnera, który będzie w nas wywoływał podobne uczucia, jakich doświadczyliśmy w dzieciństwie (np. w przypadku nadopiekuńczych rodziców będziemy poszukiwać kontrolującego partnera).
5 podstawowych potrzeb emocjonalnych dziecka według Younga
Jeffrey Young opisał sześć podstawowych potrzeb emocjonalnych dziecka w swojej teorii rozwoju osobowości, są nimi:
- Bezpieczne przywiązanie do innych (bezpieczeństwo, stabilność, troskliwa opieka i akceptacja).
- Autonomia, kompetencja i poczucie tożsamości.
- Wolność wrażania ważnych potrzeb i emocji.
- Spontaniczność i zabawa.
- Realistyczne granice i samokontrola.
Kluczowe jest to w jaki sposób potrzeby te były zaspokajane, kiedy byłeś/byłaś dzieckiem oraz przez kogo były zaspokajane?
Umów się na pierwszą konsultację!
Konsultacja psychologiczna poprzedza rozpoczęcie terapii indywidualnej.
Na czym polega terapia schematów?
Przede wszystkim ogromne znaczenie odgrywa pojęcie trybów – doświadczanych stanów emocjonalnych i sposobów reagowania, które zaczynają działać w momencie uruchomienia któregoś z „uśpionych” nieadaptacyjnych schematów. Tak więc na co dzień „przełączamy się” między różnymi trybami, które mogą być aktywowane przez rozmaite czynniki, choćby określone wydarzenie, które przypomina nam sytuację lub zachowanie (np. któregoś z rodziców) z przeszłości. Terapia ma przede wszystkim pomóc rozpoznać często uruchamiające się tryby i zrozumieć stojące za nimi schematy. Dzięki temu pacjent będzie mógł lepiej zrozumieć samego siebie, a także może przyczynić się to do dostrzeżenia głęboko ukrytych źródeł swoich problemów, co umożliwi pacjentowi nauczenie się jak sobie z nimi poradzić. Zatem chodzi o to, żeby nie tylko uświadomić sobie istnienie w naszej głowie i w emocjach schematów, ale przede wszystkim o to, żeby je przełamać i uwolnić się spod ich wpływu.
Terapia schematów ma zwykle charakter długoterminowy i zazwyczaj zajmuje od roku do dwóch lat. Tak więc jeśli mamy zamiar podjąć się tego rodzaju terapii musimy mieć to na uwadze.
Terapia schematów- 18 schematów Jeffrey Young
Pięć obszarów schematów można powiązać z potrzebami okresu dzieciństwa. Schematy mogą wynikać z frustracji potrzeby przywiązania, autonomii i asertywności lub odpowiedniego wyznaczania granic. Schematy obszaru czwartego zwykle powstają w sytuacji, gdy dziecko poświęca własną potrzebę autoekspresji na rzecz podtrzymania przywiązania. Schematy obszaru piątego to skutek rezygnacji z potrzeby spontaniczności i zabawy po to, by nie być postrzeganym jako jednostka niekompetentna czy wadliwa.
Kiedy terapia schematów jest pomocna?
Terapia schematów bardzo dobrze sprawdza się w przypadku zarówno zaburzeń osobowości, jak i w długotrwałych i nawracających problemach emocjonalnych – niska samoocena, trudności w nawiązywaniu trwałych relacji, depresja czy zaburzenia odżywiania. Poza tym terapia schematów może okazać się niezwykle pomocna dla osób, które na co dzień zmagają się z takimi trudnościami jak:
- Tendencja do wchodzenia w toksyczne związki
- Skłonność do nieustannego poświęcania się dla innych
- Długotrwała samotność
- Ciągły niepokój/drażliwość
- Niskie poczucie własnej wartości i nadmierny samokrytycyzm
- Brak asertywności
- Problemy w szkole/pracy, które mają taki sam charakter (nawet mimo zmiany pracy/szkoły)
- Doświadczanie bardzo silnych emocji (często niezrozumiałych dla osoby, która je przeżywa)
